روانشناسی کودک یک زمینه مطالعه است که به رشد ذهنی، عاطفی و رفتاری کودک می‌پردازد و کل سفر انسان را از نوزادی تا پایان کودکی ردیابی می‌کند همچنین رشد شناختی و فکری او را مورد مطالعه قرار می دهد.

اهمیت روانشناسی کودک

سال‌های اولیه زندگی یک فرد برای رفاه عاطفی، اجتماعی و جسمی او بسیار مهم است چرا که تأثیر کلی بر شخصیت کودک در زمان بزرگسالی دارد. تحقیقات می‌گویند سال‌های اولیه نیز نقش مهمی در رشد مغز دارند. تجربیات اولیه فرد چه با والدین خود و چه با جهان خارج عمیقاً بر پیشرفت جسمی، شناختی، عاطفی و اجتماعی آینده اشخاص تأثیر می‌گذارد.

نکاتی برای درک روانشناسی کودک

درک نیازهای روانی کودک آسان نیست، اما باید انجام شود. کودکان در مراحل مختلف رشد به طرق مختلف رفتار می‌کنند. رفتار كودك 5 تا 6 ساله متفاوت از يك نوجوان و یا بزرگسال خواهد بود.

تحقق دوست داشتن و قبول همه ویژگی های فرزند (خوب یا بد)، کلید اصلی پدر و مادر خوب بودن است. وقتی شما کودک خود را همانطور که هست می‌پذیرید، کودک شما احساس امنیت می‌کند. در اینجا چند نکته برای کمک به درک فرزندتان آورده شده است:

کودک خود را بشناسید

اگر می‌خواهید فرزندتان را درک کنید باید او را بشناسید. انجام این کار به سادگی با زیر نظر داشتن او امکان پذیر است. وقتی او را در حال بازی تماشا می‌کنید یا وقتی از شما درخواستی دارد، به نوعی در شرایط مختلف، واکنش او را نسبت به دیگران در نظر داشته باشید، این کار به شما کمک می‌کند با شخصیت کلی او بهتر آشنا شوید. شما باید تمام ویژگی های خوب یا بد فرزندتان را بشناسید.

کودک خود را ستایش کنید

ستایش کودک برای کارهای خوبی که انجام داده باعث افزایش عزت نفس او خواهد شد. با این حال، زیاده‌روی می‌تواند او را به فردی متکبر و خرابکار تبدیل کند. ستایش و تشویق اندازه و زمان مناسب دارد

به کودک خود آزادی بیان بدهید

به کودکتان اجازه دهید نظرات خودش را به همان روشی که می‌خواهد بیان کند. شما فقط می‌توانید نگاهی اجمالی در باره‌ی آنچه می‌خواهد به او بدهید.کودک هرگز نباید از ابتدا سرکوب شود.

کودک خود را کنترل نکنید

همه والدین مشتاقانه می‌خواهند ‌بدانند که چه چیزی در زندگی فرزندشان اتفاق می‌افتد و آن‌ها را به بهترین نحو مدیریت کنند، اما بیش از حد کنجکاو و کنترلگر نباشید. زیرا باعث می‌شود کودک شما احساس کند که به او اعتقادی ندارید و این می تواند به پیوند بین شما دو طرف پایان دهد و کودک احساس عدم امنیت کند. او در محیط شما زندگی می کند نه شما در محیط او ! پس باید در عین آزادی عمل او را در کنترل و توجه داشته باشید.

روانشناسان کودک

بهترین افراد برای پاسخگویی به هرگونه سوال در مورد روانشناسان کودک خواهند بود. آن‌ها می‌توانند در صورت بروز هرگونه مشکل رفتاری مانند افسردگی، اعتماد به نفس پایین، اضطراب / فوبیا یا انواع مختلف اختلالات مانند اوتیسم، ADHD و غیره در کودک کمک کنند.

اختلالات روانشناختی مختلف در کودکان چیست؟

بسیاری از اختلالات روانپزشکی در کودکان ناشی از ماده سازنده ژنتیکی فیزیولوژیکی است. با این حال، بسیاری از آن‌ مشکلات بدون هیچ دلیل جسمی وجود دارد. برخی از اختلالات ممکن است در اوایل زندگی تشخیص داده شوند، اما برخی تا بزرگسالی تشخیص داده نمی‌شوند. در اینجا تعدادی از این مشکلات آورده شده است:

_ اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)

در ADHDكودك در توجه به خود مشكل دارد و بيش فعال است همچنین كنترل اقدامات او دشوار است. ممکن اجسام از دستش بیفتند و بشکنند و تمرکز حواس نداشته باشد. وی ممکن است اختلال یادگیری داشته باشد گویی حرف شما را نمی شنود! شلختگی و فراموشی از ویژگی های این دسته است! معمولا در بزرگسالی اگر یک حرف دستوری یا آموزشی را هزار بار هم به آنها بگویید باز کار خودشان را می کنند! البته این اختلال مخصوص افراد و کودکان نابغه و تیزهوش است که همزمان می توانند به چند چیز فکر کنند.

_ معلولیت فکری

در این حالت کودک محدودیت هایی در عملکرد فکری و ذهنی دارد و در رفتار انطباقی اختلال قابل توجهی دارد. لکنت زبان از ویژگی های این سری از افراد است.

_ اختلال طیف اوتیسم

این یک اختلال جدی در رشد است که در آن کودک نه می‌تواند ارتباط برقرار کند و نه در تعامل باشد. اوتیسمسیستم عصبی و رشد کلی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد.

چگونه یک روانشناس کودک می‌تواند کمک کند؟

روانشناسی رشد کودک یک موضوع گسترده و متنوع است. پاسخ دادن به سؤالات مربوط به آن یا کمک به کودکی که دارای مشکلات رشد روانی است، برای هر کسی آسان نیست. در چنین مواردی، فقط یک متخصص می تواند کمک کند. روان درمانی کودکان می توانند از جهات زیادی به شما کمک کنند. آن‌ها آموزش داده شده اند تا به کودکان دارای مشکلات خانوادگی، مسائل در مدرسه، مشکلات مربوط به سلامتی و روابط دشوار کمک کنند. همچنین درکمک به کودکان دارای اختلالاتی مانند ADHD، اسکیزوفرنی، افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و غیره تخصص دارند.
روانشناسان کودک همچنین بر روی توسعه سلامت روان کودک کار می‌کنند و بر رشد کلی شناختی، اجتماعی، عاطفی و زبانی کودک تمرکز می‌کنند.

دوران کودکی یک مرحله بسیار مهم است. کودکی بد می‌تواند تأثیر منفی بر بزرگسالی فرد داشته باشد. بنابراین آگاهی از شخصیت فرزند شما یک بخش اساسی در فرزندپروری است. تنها اگر فرزند خود را به خوبی بشناسید، می توانید روی استعدادها و نقاط قوت او متمرکز شوید که به نوبه خود شخصیتی محوری و مستقل در سال‌های بعد به او می‌بخشد.

کودکی اولیه (3-6 سال)

کودک قبل از شش سالگی، راحت تر و کارآمدتر از هر زمان دیگری در زندگی خود خواهد آموخت. هر کودک متفاوت و منحصر به فرد است و در بازه های زمانی مختلف یاد می‌گیرد.

کودکی ثانویه(7_11 سال)

با رسیدن کودکان به هفت سال، سالهای “دوران کودکی میانی” که اغلب با پیشرفت سریع در همه زمینه های توسعه و مهارت همراه است آغاز می‌شود.

وظایف دوران کودکی میانی عبارتند از:

1. کسب مهارت های اجتماعی و جسمی لازم برای بازی های معمولی
2. یادگیری همراهی با همسالان
3. ساخت یک ایده سالم از خود
4. یادگیری در مورد جنسیت
5. توسعه مهارت های اساسی در خواندن ، نوشتن و حسابی
6. شکستن روابط خانوادگی و ایجاد استقلال فزاینده با ورود به مدرسه
7. توسعه وجدان ، اخلاق و یک سیستم داوری ارزش

پایان کودکی

سال‌های اواخر کودکی با ادامه تمرین آن دسته از کارهایی که در دوران کودکی میانه آموخته می‌شود شروع می‌شود.
سطح لازم برای درک و یادگیری عبارتند از:

1. یادگیری برای اعتماد به نفس
2. توسعه و حفظ دوستی با همسالان
3. به دست آوردن دیدگاه از نقش گروه همسالان خود
4. توسعه کد اخلاقی رفتارها
5. درک در حال رشد از خود و جهان پیرامون

دانستنی‌هایی در رابطه با کودکان که پدران و مادران باید بدانند:

کودکان نیازهای روانی دارند

دقیقاً همانطور که بدن انسان برای عملکرد صحیح به مواد مغذی نیاز دارد، روان انسان نیز برای شکوفایی نیازهای خود را دارد. حواس پرتی ها نواقص را برآورده می‌کند. بنابراین ، وقتی بچه ها به “مواد مغذی روانشناختی” مورد نیازشان نمی‌رسند، به احتمال زیاد در رفتارهای ناسالم زیاده روی می‌کنند و غالبا به دنبال لذت های ناسالم هستند.

سه ماده مغذی مهم روان کودک که باید برآورده شوند:

1. استقلال

استقلال برای کودک ممکن است مانند یک ایده وحشتناک به نظر برسد، اما احساس آزادی برای کودک شما قدرت تصمیم‌گیری وکنترل خود را همراه دارد.

راهکاری برای والدین:

به جای این که کسی باشید که قوانین سختگیرانه‌ای راجع به مواردی مانند استفاده از فناوری را اجرا کند، به کودکان خود کمک کنید تا مرزهای خود را ایجاد کنند. هدف این است که کودک شما درک کنند که زمان استفاده از تکنولوژی برای او باید محدود باشد. هرچه بیشتر برای کودک خود تصمیم گیری کنید، نتیجه عکس دریافت می‌کنید. او باید خودش با دریافت داده های صحیح , درست تصمیم گیری کند!

2. صلاحیت

متأسفانه شادی از پیشرفت یک احساس کمرنگ در بین کودکان امروز است. خیلی اوقات، به بچه ها این پیام داده می‌شود که در انجام کاری صلاحیت ندارند. به عنوان مثال؛ آزمایش های استاندارد سهم عمده‌ای در این مشکل دارند، زیرا این واقعیت را به حساب نمی‌آورد که بچه های مختلف نرخ رشد متفاوتی دارند.

اگر كودكی در مدرسه خوب عمل نكند و حمایت فردی لازم را پیدا نكند، ممكن است به این باور برسد كه دستیابی به شایستگی غیرممكن است. بنابراین تلاش خود را متوقف می‌کند و به سمت مراکز بالقوه ناسالم می‌رود تا احساس رشد و پیشرفت را تجربه کنند.

راهکاری برای والدین:

از فشارهای فعالیت‌های درسی یا ورزشی ساختار یافته و انتظارات پیرامون کودک دوری کنید. با فرزند خود در مورد فعالیتی که از انجام آن لذت می‌برد بپرسید، گفتگو کنید و او را ترغیب کنید که آن را به روش هایی که بتواند به سطح شایستگی برساند، ادامه دهند.

3. وابستگی

مانند بزرگسالان، کودکان می‌خواهند برای دیگران احساس اهمیتی داشته باشند و بالعکس. فرصت برای برآوردن این نیاز (و توسعه مهارت های اجتماعی در همان زمان) در اطراف فرصت هایی برای بازی با دیگران است.

راهکاری برای والدین:

به کودک خود فرصت بیشتری بدهید تا تعامل حضوری با دیگران در سن خود داشته باشد. این روش کمک می کند تا ارتباطاتی اجتماعی قوی را داشته باشند.

روانشناسان كودك به بچه ها كمك می كنند تا تعادل برقرار كنند و به فرد مناسبی تبدیل شوند و با همسالان ، خانواده و مدرسه خود به خوبی كار كنند.

روانشناسی کودک در عمل

ژنتیک و رشد جسمی ذاتاً در رشد کودک نقش دارند. علاوه بر این عوامل، روانشناسی کودک جنبه هایی را که بر رشد ذهنی ، اجتماعی و عاطفی کودک تأثیر می گذارد ، از جمله موارد زیر در نظر می گیرد:

خانواده و فرهنگ قومی
نقش های جنسیتی
رشد شخصیت
رشد جنسی
اقتصاد اجتماعی

البته تجربه کودک نیز بر رشد تأثیر می گذارد. شرایطی مانند طلاق، مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده، نقل مکان به خانه جدید، تعویض مدارس و سایر موقعیت های خانوادگی، همه این پتانسیل را دارند که زندگی کودک را تحت تأثیر قرار دهد.

مسئولیت والدین

این طبیعت والدین است که فرزندان خود را دوست داشته باشند. هنگامی که کودکان کوچک هستند، والدین با جدیت نیازهایشان را برطرف می‌کنند و به بهترین نحو از نوزاد مراقبت می‌کنند. آن‌ها از رشد و شادابی مداوم فرزند خود شاد می‌شوند. وقتی بچه ها بیمار می شوند، شبانه روز تمام تلاش خود را برای بهبودی کودک خود به کار می‌گیرند تا او را به سلامتی برگرداند.

والدین از دیدن فرزندانشان هنگام رسیدن به اهداف ارزشمند در زندگی لذت می‌برند. همه این‌ها و خیلی از موارد دیگر امتیاز و همچنین وظیفه والدین در قبال فرزندانشان است.

در نهایت شایان ذکر است که کودکان نسبت به بزرگسالان ایده های بسیار متفاوتی درباره جهان دارند و در بسیاری از موارد که بزرگسالان واقعیت ها را در نظر می‌گیرند، هنوز برای کودکان خردسال حقایق آشکار نیست. روانشناسی کودک زمینه ای است که تلاش می‌کند رشد ذهن انسان در دوران کودکی و بزرگسالی را مورد بررسی قرار دهد و کاربردهای زیادی در گزینه های درمانی و همچنین برنامه های ویژه برای کمک به بهبودی و بالابردن زندگی جوانان دارد. روانشناسی کودک به عنوان علم اساسی در روان درمانی کودک و سایر انواع مراقبت های بهداشت روان شناخته می‌شود. روانشناسی علم برتر و مهم قرن 21 است و بیشتر از هر زمان دیگری باید هر روز به آن توجه کرد چه برای خود و چه برای فرزندان و اطرافیانمان!